“We zouden TeamNL en de Olympisch sporten met een eigen kanaal veel krachtiger in de markt kunnen zetten dan nu gebeurt.”

Met zes lineaire kanalen, meer dan 10 streamingkanalen en een bomvolle rechtenportefeuille is Ziggo Sport onomstreden de grootste sportzender van Nederland. Een sportzender wil geld verdienen, maar als Nederlandse organisatie ziet Ziggo Sport het ook als haar verantwoordelijkheid om de Nederlandse sport en Nederlandse evenementen groter te maken, aldus Ziggo Sport directeur Marcel Beerthuizen.

Door Frans Oosterwijk voor Sport & Strategie

Een ongekende potpourri van goals en hoogtepunten. 29 januari was op Ziggo Sport de Super Switch te zien, een avond met ontknopingen in de eerste ronde van de Champions League. Alle 36 ploegen speelden die avond gelijktijdig hun wedstrijden waarin werd uitgemaakt wie doorging naar de volgende ronde en wie was uitgeschakeld. Een dag later volgde een tweede Super Switch met dezelfde finale ontwikkelingen in de Europa League. Op de eerste avond vielen er 64 doelpunten in 18 wedstrijden, op de tweede 52 doelpunten in opnieuw 18 wedstrijden. Spanning en sensatie gegarandeerd: elke plaspauze, elk moment van onoplettendheid kon de kijker doelpunten kosten.

Ook voor de ruim honderd betrokken technici, regisseurs, cameramensen, redacteuren, presentatoren, commentatoren en analisten die de hoogtepunten voor het kijkerspubliek uitserveerden, was de Super Switch een tour de force. Vooral omdat het voortdurend schakelen een vlekkeloze, onderlinge samenwerking vergt. En dan moesten ook nog de kijkers die liever één wedstrijd in zijn geheel consumeerden, worden bediend. Op vijf andere Ziggo-kanalen deden commentatoren verslag van de wedstrijden van Nederlandse clubs en van topclubs als Barcelona en Juventus.

“Qua organisatie is het net een militaire operatie,” zegt Ziggo Sport directeur Marcel Beerthuizen. “Bij wedstrijden om de UEFA Conference League en de UEFA Nations League waren er ook al Switch-avonden en onze mensen zijn prima op elkaar ingespeeld. Maar er hoeft maar één radertje het te laten afweten of de machinerie raakt ontregeld.”

Noviteit

Soms zet je een stap achteruit om er twee vooruit te kunnen maken. Vlak voordat Beerthuizen in september 2021 directeur werd Ziggo Sport, raakte de sportzender de uitzendrechten van de Formule 1 en de Premier League kwijt aan Viaplay. Ruim een jaar later, november 2022, verraste Ziggo Sport met het binnenhalen, vanaf seizoen 2024-’25, van alle UEFA-competities (Champions League, Europa League en Conference League). Al het UEFA-voetbal bij één zender, een noviteit, die doet denken aan de tijd dat de NOS nog het monopolie had op Europees voetbal.

In allerijl werd op het Mediapark in Hilversum een compleet nieuwe state-of-the-art studio opgetuigd die vlak voor de start van het Europese voetbalseizoen in augustus 2024 werd geopend en die, behalve voor de voetbaluitzendingen, ook wordt gebruikt voor alle sportpraatprogramma’s van het betaalkanaal.

Ook het personeelsbestand werd flink uitgebreid. Naast het vaste Ziggo Sport-voetbalgezicht, Wytse van der Goot, werd de ervaren Hélène Hendriks, ook bekend van SBS6-praatprogramma’s, presentator in de studio en langs het veld, samen met de betrekkelijke groentjes Noa Vahle en Sam van Royen. Onder meer Wesley Sneijder, Alex Pastoor, Theo Janssen, Royston Drenthe en Boudewijn Zenden werden aangetrokken als analist naast de al bestaande pool met o.a. Marco van Basten, Ruud Gullit, Danny Blind, Rafael van der Vaart en Youri Mulder.

Veranderend kijkgedrag

In de vorige rechtencyclus waren de rechten verdeeld over verschillende partijen. RTL en Ziggo Sport hadden de rechten op de Champions League, Talpa en ESPN op de Europa League en Conference League. Met ingang van dit seizoen berusten alle rechten dus exclusief bij één partij, Ziggo Sport. In de Evenementenlijst in de Mediawet is bepaald dat de wedstrijden van de Nederlandse clubs en de drie finales op een ‘open net’ moeten worden uitgezonden. Door het sterk veranderende kijkgedrag heeft het Commissariaat voor de Media de definitie daarvan aangepast. Ten minste 75% van de huishoudens in Nederland hoeft niet alleen via lineaire kanalen te worden bereikt, dat mag ook via digitale kanalen en streaming. Daarvoor ontwikkelde Ziggo de Ziggo GO app, die ook door niet-klanten van Ziggo kan worden gebruikt. Beerthuizen: “Via de Ziggo Sport Free-kanalen kun je nu de wedstrijden gratis zien, waar je maar wilt. Het sluit perfect aan op de wijze waarop veel mensen tegenwoordig sport kijken.”

Afgaande op de kijkcijfers van meetinstituut NMO lijkt de overgang van het Europees voetbal naar Ziggo Sport te hebben geleid tot minder kijkers. Beerthuizen nuanceert dat beeld: “NMO mist in haar tellingen een groot aantal mensen die via Ziggo GO en Ziggo Sport Free kijken. Die manier van kijken is sterk toegenomen, pas vanaf aanstaande zomer zijn de NMO-systemen ingericht om ook die kijkers mee te tellen. We hebben nu al regelmatig pieken van meer dan een miljoen kijkers, met als hoogtepunt de wedstrijd Feyenoord-Bayern München die door 1.3 miljoen mensen is gezien. Nu steeds meer mensen hebben ontdekt waar en hoe je kunt kijken, verwacht ik een verdere toename van de cijfers.”

Minder commercials

Wie tv kijkt via Ziggo kan de duels van de Nederlandse clubs, alsmede de drie finales en een selectie van de overige wedstrijden, gratis volgen via kanaal 14 van zijn tv of via de gratis Ziggo GO app. Daarnaast hebben Ziggo-klanten als benefit de keuze tussen gratis doorgifte van de sportkanalen van Ziggo Sport of de kanalen van ESPN waarop wekelijks de live-wedstrijden van de Eredivisie en de Keuken Kampioen Divisie zijn te zien. Kijkers bij collega-providers als KPN en Odido betalen voor de zes kanalen van Ziggo Sport Totaal 17,99 euro per maand.

Voetbal kijken bij Ziggo Sport heeft daarnaast als voordeel dat de kijker minder commercials krijgen voorgeschoteld dan bij RTL, Talpa of de NOS. “Het EK voetbal afgelopen zomer zat zo vol reclame dat de analisten tijdens de rust soms nauwelijks aan het woord kwamen. Als betaalkanaal hebben we een ander businessmodel en vermarkten we onze investeringen op een andere manier. Daardoor kunnen we meer ruimte en aandacht aan de sport zelf geven. En omdat wij meer capaciteit hebben dan de open zenders, kunnen we de fans ook beter bedienen. Als Nederlandse clubs gelijktijdig spelen, zetten we voor elke wedstrijd, met inbegrip van de voor- en nabeschouwingen, een apart kanaal open. Dat gebeurde niet bij de vorige rechtenhouders, toen werd het voetbal op één zender geprogrammeerd.”

Samenvattingen Eredivisievoetbal

Ziggo Sport ontstond bij de fusie van de kabelbedrijven UPC en Ziggo in 2015. Beerthuizen: “Toen is bedacht: we willen onze Ziggo-klanten iets bijzonders bieden, namelijk een sportkanaal. En dat werd Ziggo Sport.”

Met het Europees voetbal als paradepaardje afficheert de nieuweling van weleer zich nu als dé sportzender van Nederland. In kwantitatief opzicht is dat zeker terecht. Met zes kanalen, een nog groter aanbod aan digitale kanalen en een rijk gevulde rechtenportefeuille (zie kader) is Ziggo Sport onomstreden de grootste en veelzijdigste sportzender van Nederland. Weinig voetballiefhebbers zullen bovendien ontkennen dat Rondo, onder leiding van Wytse van der Goot en met Ruud Gullit, Marco van Basten en Youri Mulder als vaste bemanning, níet het beste voetbalpraatprogramma van Nederland is.

“We brengen het beste van wat de wereld aan livetopsport heeft te bieden”, zegt Beerthuizen zelfbewust. “En dat doen we met de beste mensen die er zijn. Met presentatoren, commentatoren en analisten die met verstand van zaken naar een sport kunnen kijken en daar toegankelijk, informatief en aanstekelijk over kunnen vertellen.”

Het aantal abonnementen op Ziggo Sport Totaal is na het binnenhalen van de rechten op het Europees voetbal “flink” gegroeid, aldus Beerthuizen die verder geen precieze cijfers wil geven. Om verder te groeien blijft de zender openstaan voor nieuwe, interessante rechten. Tot die categorie horen zeker ook de samenvattingen op het Eredivisievoetbal. Eind januari werd bekend dat deze samenvattingen, die sinds jaar en dag op zaterdag- en zondagavond door de NOS worden uitgezonden, ook de komende twee jaar bij de publieke omroep te zien zullen zijn.

Of Ziggo Sport heeft meegeboden op de uitzendrechten van de voetbalsamenvattingen, wil Beerthuizen niet zeggen. Wel dat de 15 à 20 miljoen euro die de NOS naar verluidt betaalde, de commerciële marktwaarde flink te boven gaat. “De STER heeft aangegeven dat deze bedragen niet kunnen worden terugverdiend. En RTL en Talpa hadden niet voor niets al op voorhand laten weten niet te mee te zullen bieden. NOS gebruikt publiek geld om op commerciële sportrechten te bieden, wat al langer leidt tot discussies, zeker nu er zwaar bezuinigd moet worden. Los daarvan is inmiddels duidelijk dat ook andere zenders dan de NOS op professionele wijze sport kunnen produceren. Vorig jaar december nam de Tweede Kamer de motie Van der Velde aan, die het structurele overbieden van de NPO op sportrechten – tot soms wel 300% zoals in de motie staat – moet tegengaan. Ik ben wel benieuwd hoe men dat wil handhaven.”

Eind januari werd ook bekend dat KPN (als telecomprovider de grote concurrent van Ziggo; Nederland telt 8,5 miljoen tv-huishoudens, Ziggo en KPN hebben ieder ongeveer 3,5 miljoen aansluitingen) met ingang van seizoen 2025/2026 de exclusieve uitzendrechten heeft gekocht voor de online samenvattingen. Of Ziggo Sport voor deze rechten in de markt was, wil Beerthuizen ook niet zeggen.

Onvoorspelbaarheid

De rivaliteit tussen Ziggo en KPN geeft aan dat livesport allang niet meer instrument en wapen is in de wedijver tussen tv-stations, maar ook in de minstens zo moordende concurrentieslag tussen telecommunicatiebedrijven en de streamingsdiensten van giganten als Netflix, Amazon en Apple, die tegenwoordig ook volop sport kopen en uitzenden.

“Live sport is the best unscripted drama there is, zoals de Amerikanen zeggen”, aldus Beerthuizen. “De onvoorspelbaarheid en grote betrokkenheid bij sport zorgt ervoor dat je het live wilt zien. Alle andere content kun je uitgesteld kijken. Daarom zijn ook zoveel partijen geïnteresseerd. Die interesse is verder verhevigd nu de technologie de kijker in staat stelt om waar je ook bent -thuis, café, in de trein etc.- en om het even via welk medium -tablet, mobiele telefoon, televisie- een wedstrijd te volgen. Er wordt vaak gezegd: de jeugd kijkt niet meer. Dat is niet waar. We doen veel onderzoek naar kijkgedrag en zien dat steeds meer jeugd naar Ziggo Sport kijkt. Ze kijken anders, maar weten alles. Er zijn zoveel manieren waarop ze input krijgen, lineair, digitaal, via streaming en de social mediakanalen. Ze kennen de stand, weten wie er speelt. Wij hebben 2,8 miljoen volgers op onze socials en dat aantal blijft groeien. En als het er in hun ogen echt toe doet, kijkt de jeugd ook via het grote scherm.”

TeamNL

Sporten die zich afvragen hoe ze nieuwe doelgroepen kunnen aanboren, zouden daar een les uit kunnen trekken, meent Beerthuizen. “Veel Nederlandse sportbonden denken: als mijn sport af en toe te zien is via de NOS, ben ik er wel. Dat is kortzichtig. Ze zouden moeten denken: hoe kunnen we ons in dit veranderende medialandschap manifesteren en ontwikkelen? Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik meer fans en volgers krijg? Hoe kan ik mijn competitie meer aandacht geven, hoe kan ik mijn atleten beroemder maken?”

Die vraag zou NOC*NSF zich ook moeten stellen ten aanzien van TeamNL. “Als Oranje naar het EK in Duitsland gaat, schudt iedere Nederlander zo de namen van vijf spelers uit zijn mouw. Een paar maanden later gaan 280 atleten naar de Olympische Spelen in Parijs. Vraag naar de naam van vijf atleten en met Femke Bol en Sifan Hassan houdt het vaak al op. NOC*NSF en de bonden zouden ervoor moeten zorgen dat de belangstelling voor hun sporten al veel eerder aanwezig is dan wanneer hun helden bij de Spelen winnend over de finish komen. Dat verdienen die sporten en hun atleten, maar ook de sportliefhebbers, want bekendheid zorgt voor meer betrokkenheid.  Daar is communicatiekracht voor nodig. Van de NOS als publieke omroep mag je verwachten dat ze de breedte van de nationale topsport op een goede manier in beeld brengt. Maar de NOS moet bezuinigen en heeft daarvoor, gegeven het feit dat het EK en WK voetbal, de Olympische Spelen, de Tour de France en de voetbalsamenvattingen ook bij de NOS zitten en handenvol geld kosten, waarschijnlijk geen budget.”

Een van de eerste dingen die hij deed toen hij in 2021 bij Ziggo Sport begon was contact zoeken met NOC*NSF om te zien of en hoe er kon worden samengewerkt. “We zouden TeamNL en de Olympisch sporten met een apart kanaal, veel krachtiger in de markt kunnen zetten dan nu gebeurt.” Die uitgestoken hand is niet aangenomen. “We hebben een, twee gesprekken gevoerd, toen werd het stil. Maar de deur staat hier nog steeds open. Wel werken we inmiddels intensief samen met een aantal Nederlandse bonden, clubs en topsporters, met als doel elkaar te versterken.”

Hij wijst op het promotioneel effect dat uitgaat van rechtstreekse uitzending bij Ziggo Sport. “Veel Nederlandse evenementen, zoals het ABN AMRO Open, het KLM Open, het Libéma Open, Premier Padel Rotterdam en de TT van Assen worden bij ons uitgezonden. Ruim van tevoren geven we op onze socials aandacht aan deze evenementen en helpen we de organistoren tickets te verkopen. We zijn een Nederlandse sportzender en zien het als onze verantwoordelijkheid om Nederlandse evenementen en de Nederlandse sport in het algemeen groter en aantrekkelijker te maken. We zenden al de nodige competities en toernooien uit waar teams en atleten van TeamNL aan meedoen; wat ons betreft gebeurt dat in de toekomst nog nadrukkelijker.”

Dit artikel is gepubliceerd in Sport & Strategie, 11 maart 2025.

Live is Life

Recessie. Inflatie. Krimp. Bezuinigingen. Somberwoorden van deze tijd. Ze gelden niet voor de sportrechtenmarkt. Die blijft maar groeien. Afgelopen jaar tot $62.61 miljard, een groei van 12%, mede door het EK Voetbal en de Olympische Spelen. De helft wordt besteed in de VS, het andere deel in de rest van de wereld.

Wat maakt live sport zo interessant? Waarom willen allerlei partijen over exclusieve uitzendrechten beschikken? Waarom hebben mensen er geld voor over om naar live sport te kijken? Sport is onvoorspelbaar en daardoor spannend en verrassend. Het trekt grote groepen mensen met een sterke emotionele betrokkenheid die ervoor zorgt dat je ‘in het moment’ wilt zien wat er gebeurt. Het kijken naar sport is ook een perfect medicijn om te ontsnappen aan de dagelijkse realiteit; de Covid-19 pandemie heeft het bestaansrecht van sportzenders een extra boost gegeven.

De handel in sportrechten is fascinerend en kent vele verschijningsvormen. Van superstrak georganiseerde, ISO-gecertificeerde tenders tot en met handjeklap-deals die op de Koemarkt van Purmerend niet zouden misstaan. Gesoigneerde advocaten en wonderlijke paradijsvogels, ze lopen rond op de sportrechtenbeurs Sportel die jaarlijks in Monaco plaatsvindt en inmiddels ook in Miami, Buenos Aires en op Bali wordt georganiseerd. Je vindt er grote sportorganisaties als de UEFA, NFL, NBA en LaLiga, maar ook aanbieders van obscure vechtsporten, ontwikkelaars van games en tech bedrijven die de nieuwste AI-software aanprijzen. Steeds meer partijen vinden de toegang tot de beurs te duur en gebruiken hotellobby’s en restaurants als ontmoetingsplaats. Want zoals in iedere industrie, zijn goede relaties belangrijk. De place-to-be is The Irish Pub, daar treft iedereen elkaar en is het zo druk dat het Monegaskische verkeer tot diep in de nacht wordt ontregeld.

De markt verandert in een enorm tempo. Streamers, Big Tech maar ook private equity firma’s kopen zich in. Kansspelbedrijven schaffen sportrechten aan, want er wordt vijf keer meer ingezet als er live beelden bij de weddenschappen worden vertoond. Publieke omroeporganisaties worden geconfronteerd met bezuinigingen. Sponsors stellen steeds meer eisen op zoek naar rendement. Nieuwe formats worden gelanceerd, om in te spelen op het veranderde mediaconsumptiegedrag. Sport tv is al lang niet meer het uitzenden van een worldfeed via een lineair kanaal en daarna bepalen hoeveel mensen ernaar hebben gekeken.

Er lopen veel veteranen in deze industrie rond, met prachtige verhalen over vroeger. Zoals Barry Hearn, de man achter Matchroom Sport, die succesvolle producten heeft gemaakt van darts, snooker en boksen. Een meedogenloze onderhandelaar. ‘Als je loyaliteit wilt, moet je maar een hond kopen’, is een van zijn gevleugelde uitspraken. Altijd op zoek naar een betere deal, altijd op zoek naar meer geld. Take the money and run.

Maar geld alleen is niet meer genoeg voor de houders van premium rechten. Die willen meer zekerheden. Hoe wordt de sport verkocht? Welke kanalen worden ingezet om een maximaal bereik te realiseren? Hoe wordt de competitie of het evenement gepresenteerd? Hoe worden de rechten van sponsors gewaarborgd? Hoe denkt de zender nieuwe doelgroepen aan te boren? Het gaat niet langer om het hoogste bod, het gaat om het hele verhaal. Als je dat niet kunt vertellen, kun je beter met je hond gaan wandelen.

Deze column is verschenen in Broadcast Magazine, 10 maart 2025.

Niets is voor eeuwig

Nike wordt vanaf 2027 de nieuwe ‘kit supplier’ van de Duitse voetbalbond DFB en neemt de plaats in van adidas. De relatie met adidas bestaat meer dan 75 jaar. Grote paniek in Duitsland. Het aanstaande afscheid leidde tot vragen in de Duitse politiek. Robert Habeck, minister van Economische Zaken noemde het “een gebrek aan patriottisme”. Gezondheidsminister Karl Lauterbach reageerde furieus: “Ik denk dat het een verkeerde beslissing is als de commercie een traditie en een stukje thuis vernietigt…” 

Volgens de DFB had Nike verreweg het beste voorstel. Het zou om een jaarlijkse fee van € 100 miljoen gaan. Het lange huwelijk tussen de DFB en adidas komt tot een einde. Een huwelijk met een prachtige geschiedenis vol verhalen, zoals het winnen van het WK 1954 dankzij de toen revolutionaire schroefnoppen op de adidas voetbalschoenen.

Een huwelijk waarvan je denkt dat het nooit stuk kan gaan, gaat toch kapot. De partner wordt aan de kant gezet en ingeruild voor een jongere versie. Het zet je aan het denken. Welke ondenkbare scheidingen staan ons nog meer te wachten?

Wie de docu serie ‘The Last Dance’ en de geweldige film ‘Air’ heeft gezien, weet dat Michael Jordan een grote voorliefde had voor adidas. Jordan koos uiteindelijk toch voor Nike en dat maakte hem miljardair. Moet je voorstellen dat hij alsnog zou overstappen naar het merk met de drie strepen… Ondenkbaar? Roger Federer ging hem voor. Na 24 intense jaren swoosh koos hij voor het grotere geld van Uniqlo.

Sommige mensen noemen de verbintenis tussen de Philips en de Philips Sport Vereniging een sponsorship, maar het is veel meer dan dat. Het begon als een initiatief van Philips om werknemers de mogelijkheid te geven om te kunnen sporten in een door Philips opgezette woonwijk. De voetbaltak werd in 1913 opgericht. Stel je voor dat PSV besluit te stoppen met Philips en zich vervolgens laat sponsoren door Sony of Siemens of een Chinese concurrent? Onmogelijk? Ik hoop het wel. Maar als Philips alle financiële verbintenissen verbreekt, komt er een dag waarvan je wist dat die zou komen.

Jordan ontwikkelt adidas Luft. Philips Sport Vereniging wordt herdoopt tot Sony Football Club. ABN AMRO Open wordt Adyen Open. Amstel Gold Race wordt Bavaria 0.0 Classic. Amsterdam 777 jaar mede mogelijk gemaakt door Budweiser. Albert Heijn op de helm van Max. Is het een kwestie van tijd?

Ongetwijfeld had Nike een veel betere aanbieding dan adidas, zowel financieel en inhoudelijk. Het is voor de DFB een lastige beslissing geweest, dat kan niet anders. Op basis van historie of sentiment kun je niet een organisatie runnen. Niets is voor eeuwig, zeker niet in sponsoring. Ook huwelijken die onverbrekelijk lijken, kunnen stuk. In sommige gevallen komen de partners er nog beter uit ook. Als ik adidas was, zou ik eens goed om me heen kijken.

Deze column is gepubliceerd op Sponsorreport.nl, 4 april 2024.

Gamechangers

Sponsoring is van alle tijden, maar als startjaar van ‘moderne’ sponsoring in Nederland wordt 1970 geduid. Het is de tijd waarin zaalsportverenigingen en bedrijven beginnen met naamskoppeling, met de Haarlemse basketbalclub Levi’s Flamingo’s als een van de bekende voorbeelden. Sinds 1970 zijn er allerlei ontwikkelingen geweest die van invloed zijn geweest op het vakgebied. Politieke veranderingen, oorlogen en terroristische aanslagen daargelaten: wat waren de belangrijkste gamechangers in de afgelopen decennia?

Studio Sport (1969)

Op initiatief van AVRO, KRO, VARA en VPRO kwamen er in 1959 wekelijkse sportuitzendingen onder de naam Sport in Beeld. In 1969 werd dit omgedoopt tot (NTS) Studio Sport en nam de frequentie van sportuitzendingen op televisie enorm toe. Geen toeval dat de sportwereld en het bedrijfsleven daarop inhaakten en sportsponsoring ontstond.

Sportregeling (1980)

Eind jaren zeventig besteedde het Nederlandse bedrijfsleven zo’n 70 miljoen gulden aan sport. De vele reclame zorgde voor een roep om regulering vanuit de politiek. Het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk ontwikkelde een regeling waarin werd bepaald welke reclame er op en rond de velden was toegestaan. Die regeling bestaat – met allerlei aanpassingen – nog steeds.

Shirtreclame in het betaalde voetbal (1982)

Verschillende clubs in het betaalde voetbal gebruikten hun shirt voor sluikreclame. Een speciaal ingestelde commissie adviseerde de minister om shirtreclame in te voeren, wat zorgde voor een nieuwe instroom van sponsorgeld.

SPECO (1988)

Een groep van 26 studenten startte in 1988 met de opleiding ‘Sporteconomie’. Inmiddels heeft deze opleiding enorm veel professionals afgeleverd die je op allerlei plaatsen in de sponsoring industrie tegenkomt. Vele opleidingsinstituten hebben het goede idee uit Tilburg gekopieerd.

Digitale media (1998)

Voor iedere gamechanger geldt dat het inzicht of het concept al jarenlang bestond, maar dat de daadwerkelijke invoering soms tientallen jaren op zich liet wachten. De echte impact van het internet op sponsoring komt er met de oprichting van Google (1998) en YouTube (2005). Nog meer invloed komt er van social media kanalen, met name door de komst van Facebook en Twitter in 2006.

iPhone (2007)

Op dinsdag 7 januari 2007 kondigde Steve Jobs de iPhone aan. Die kwam in Nederland in 2008 op de markt. Het betekende de definitieve doorbraak van de smart telefoons die zo’n enorme invloed hebben op de manier waarop wij communiceren en media consumeren en wat hét instrument is om de betrokkenheid met fans en volgers te vergroten en zo nog meer waarde te creëren.

Bankencrisis (2008)

De Kredietcrisis van 2008 en 2009 had een enorme invloed op het sponsoringvak. De financiële sector was jarenlang verreweg de grootste investeerder in sponsoring; de investeringen werden drastisch gereduceerd.

Covid-19 (2020)

Corona verlamde de wereld en vanzelfsprekend ook de sponsorwereld. Inmiddels zijn de investeringen weer terug op het oude niveau van voor Covid, maar de pandemie zorgde ondanks de steun van de overheid voor drastische ingrepen bij vele door sponsoring gefinancierde instellingen en organisaties.

ChatGTP (2022)

In november 2022 lanceerde OpenAI het programma ChatGTP en zijn er in korte tijd allerlei nieuwe toepassingen van kunstmatige intelligentie en deep learning bijgekomen die ook van grote invloed zijn op de sponsoring, bijvoorbeeld op het terrein van media en targeted advertising.

En nu?

Wat opvalt is dat de ontwikkelingen met de grootste impact de laatste twee decennia hebben plaatsgevonden. Met de kanttekening dat we de impact van AI nog maar nauwelijks kunnen beoordelen. Dat Artificial Intelligence the next big thing is en veel invloed heeft op sponsoring is wel duidelijk. Wat er daarna gaat komen? We kunnen het niet aan Chat GTP vragen, want die doet niet aan voorspellingen. Dat dan weer niet.

Deze column is gepubliceerd in Sponsorreport, 15 december 2023

Een Olympische erfenis

Een studiereis naar de westkust van de Verenigde Staten met een gezelschap van vertegenwoordigers uit de Nederlandse mediawereld zorgt voor ontmoetingen met vooraanstaande personen uit de tech-, media- en entertainmentindustrie in de VS.

We gaan ook op bezoek bij Casey Wasserman, eigenaar van de Wasserman Media Group, een internationaal agentschap op het gebied van sport, entertainment en cultuur. Wasserman is vooral in het nieuws als CEO van LA28, het lokale organisatiecomité van de Olympische Spelen Los Angeles 2028. We praten met hem over zijn Olympische project en die impact die hij wil realiseren.

De omstandigheden zijn niet ideaal: omvallende banken (Silicon Valley Bank), klimaatverandering (nog nooit viel er in het eerste kwartaal van een jaar zoveel regen in Californië), de toenemende polarisatie tussen arm en rijk (het meest schrijnende voorbeeld is het enorme aantal daklozen), maar Wasserman ziet vooral kansen om de Olympische Spelen te gebruiken als economische en maatschappelijke impuls voor zijn stad en de inwoners daarvan. Natuurlijk spreekt hij over het belang van inclusiviteit en duurzaamheid, het lijken geen loze termen. Er wordt 160 miljoen dollar geïnvesteerd in sociaal maatschappelijke programma’s om kinderen toegang tot sport te geven. Hij wil samen met het stadsbestuur een oplossing vinden voor het daklozenprobleem en hoopt dat de Spelen hiervoor als katalysator kunnen dienen. De vele professionele sportteams die in LA zijn gehuisvest, beschikken over moderne stadions gebouwd met particulier vermogen en vereisen dus niet een extra miljardeninvestering.

Ruim vijf jaar voor de opening op 14 juli 2028 heeft Wasserman al zeventig procent van de geprognotiseerde inkomsten gerealiseerd bij sponsors en andere partners en hij is vol vertrouwen dat hij zijn doel gaat halen. Amerikaanse grootspraak? Zo voelt het niet bij deze man die vol passie over ‘zijn’ Olympische droom spreekt.

Wasserman heeft een lichtend voorbeeld in de persoon van Peter Ueberroth, de voorman van de organisatie van de Spelen die in 1984 in LA werden gehouden. Dat evenement wordt gezien als de eerste commerciële Olympische Spelen in de geschiedenis, grotendeels gefinancierd door het bedrijfsleven. Het zorgde voor een batig saldo van ruim 215 miljoen dollar. Zou LA28 opnieuw voor een keerpunt kunnen zorgen? De Olympische Spelen en de wereld kunnen het goed gebruiken.

Deze column is verschenen in Sponsorreport, 24 maart 2023.

Over Sport & Geld #188: de laatste

Op 15 maart 2017 was de eerste uitzending van de rubriek Sport & Geld in het radioprogramma BNR Zakendoen. Doel was het duiden van actuele economische ontwikkelingen in de sportindustrie. De hervorming van het betaald voetbal was het eerste onderwerp en dat is in de loop der jaren verschillende keren aan bod gekomen.

Aanvankelijk was het item één keer in de twee weken geprogrammeerd, vanaf 29 augustus 2018 werd dat wekelijks. De rubriek sloeg aan, er waren dermate veel ontwikkelingen in de wereld van de sporteconomie dat het geen enkel probleem was om iedere woensdag een actueel onderwerp te bespreken.

Uiteindelijk heeft het 188 afleveringen opgeleverd. De laatste vond woensdag 25 augustus 2021 plaats. Mijn aanstelling als directeur van Ziggo Sport zorgt voor een natuurlijk einde aan het programma.

In de vierenhalf jaar dat het programma heeft gelopen, kwamen allerlei sporten en allerlei ontwikkelingen aan bod. Thema’s die regelmatig terugkeerden waren voetbal (met veel Messi en Barcelona), mediarechten, investeerders, technologie, governance en in het laatste jaar kwam er meer aandacht voor sociaal-maatschappelijke en politieke issues die steeds vaker op het podium van de sport in het spotlicht komen te staan.

De grote veranderingen tijdens de looptijd van het programma zijn met name de technologische ontwikkelingen en nieuwe vormen van financiering geweest. Social media heeft ervoor gezorgd dat veel atleten ‘groter’ zijn geworden dan de sport die ze beoefenen of het team dat ze vertegenwoordigen.

Minder snel dan verwacht, ging de ontwikkeling van de governance structuur van de Nederlandse sport (bijvoorbeeld van de Eredivisie), de komst van de Super League, het openstellen van de online kansspelmarkt en de terugkeer van de Formule 1 in Nederland. Toevallig of niet, juist in de afgelopen maanden zijn al deze onderwerpen tot wasdom gekomen, al dan niet met succes.

Reacties kwamen er vooral als het over de salarissen van sporters en coaches ging, waarbij ik steeds gepoogd heb zwart/wit opvattingen te nuanceren. ‘Bottlegate’ van Cristiano Ronaldo zorgde voor veel reacties (een kwestie die speelde tijdens de pandemie in 2021, een periode waarin het aantal reacties op nieuwsitems sowieso enorm toenam). Een ander onderwerp dat tot veel reacties leidde, was shirtsponsoring, onder meer aangejaagd door de discussie over FC Emmen shirtsponsor Easy Toys. Hier vind je een tussentijds overzicht van 3 april 2020 over de meest gelezen posts en meest beluisterde podcasts.

Het waren vierenhalve geweldige jaren, met veel dank aan presentator, scherpe journalist en sportkenner Thomas van Zijl. Mijn vertrek naar Ziggo Sport is een logisch moment om te stoppen.

Ik heb het met enorm veel plezier gedaan en wil alle luisteraars en lezers hartelijk danken voor het volgen. Ook de persoonlijke reacties van mensen op de uitzendingen zijn zeer op prijs gesteld. Dank daarvoor.

De podcast van de laatste uitzending kun je beluisteren via deze link.

Alle podcasts van de uitzendingen vanaf 3 januari 2018 vind je op dit platform of via je favoriete podcast applicatie, zoals Spotify, Apple Podcasts en Google Podcasts. Er is ook een aantal video’s van uitzendingen, die vind je op YouTube.

Alle uitzendingen zijn ook via de website van BNR terug te luisteren.

Over een keerpunt in de geschiedenis

Wat zal de invloed zijn van het sportjaar 2021 op de toekomst van de sport.? In de uitzending van BNR Zakendoen Sport & Geld deden we een poging te bepalen hoe de ervaringen met de grote sportevenementen die al hebben plaatsgevonden – EURO 2020, de Tour de France, Wimbledon, de Olympische Zomerspelen 2020 – de toekomst zullen beïnvloeden.

Wat valt erop als we die verschillende evenementen met elkaar vergelijken? De grote overeenkomst was uiteraard de enorme invloed van Covid-19 waardoor EURO 2020 en de Spelen een jaar werden uitgesteld. Voor het oog van de televisiekijker zagen de Ronde van Frankrijk en Wimbledon er redelijk vertrouwd uit. Publiek op de tribunes en langs het parcours en weinig uitvallers door het virus. Dat laatste gold ook voor EURO 2020. Het lukte de organisatie met strenge protocollen voor alle betrokkenen het virus grotendeels buiten de deur te houden.

Het toernooi werd gespeeld in 11 landen en de spelregels ter plekke werd bepaald door de lokale overheid. Propvolle stadions in Hongarije bijvoorbeeld. In andere landen was er minder bezetting op de tribunes, maar werd gedurende het toernooi steeds meer publiek toegelaten zoals op Wembley.

Bij de Olympische Spelen, het evenement met de meeste internationale deelnemers en officials, was de impact van het virus het grootst, ook voor TeamNL. Het ontbreken van publiek op de tribunes zorgde voor een andere beleving voor de kijker. Die werd wel geraakt door nieuwe sporten als skateboarden, klimmen en surfen, toegevoegd aan het programma met als doel jonge doelgroepen te betrekken. In Tokio was er volop aandacht voor de mentale druk op atleten, een onderwerp dat dit jaar al vaker aan de orde kwam.

De aandacht tijdens sportevenementen voor sociaal-maatschappelijke bespraken we al eerder in BNR Zakendoen #sporteconomie. De grote sportevenementen zijn een dankbaar platform voor allerlei sociaal-maatschappelijke en politieke boodschappen. De culturele druk die er op allerlei betrokkenen wordt uitgeoefend, wordt steeds groter. Sport, maatschappij en politiek zijn eenvoudigweg niet te scheiden en dat is dat jaar overduidelijk geworden. Het is op zich een gezonde ontwikkeling die tot ongezonde/ongewenste uitwassen gaat leiden.

Wat zullen de ervaringen van deze sportzomer voor de toekomst betekenen? In ieder geval een toename van juridische clausules in samenwerkingsovereenkomsten waarbij rekening wordt gehouden met de (economische) impact van bijvoorbeeld pandemieën en de risico’s die daaraan verbonden zijn.

Door de onverwachte overval van corona, de invloed daarvan op de (sport)wereld, het verplaatsen van evenementen en het besef van de maatschappelijke rol die de grote financiers van sport (mediabedrijven, sponsors) hebben, hebben deze bedrijven zich aan hun afspraken gehouden. Er is er wel enige compensatie geweest (meestal in de vorm van extra tegenprestaties).

Mediabedrijven en sponsors op internationaal en nationaal niveau hebben substantiële extra kosten moeten maken. Grote sponsors hebben reclamecampagnes moeten vernietigen of aanpassen vanwege de veranderde omstandigheden. De Amerikaanse omroep NBC is geconfronteerd met tegenvallende kijkcijfers van de Spelen in de VS, waardoor er adverteerders terugbetaald moesten worden. Als een van de redenen voor die tegenvallende cijfers werd het ontbreken van publiek op de tribunes genoemd.

Profit organisaties zullen zich gaan indekken tegen dit soort calamiteiten en de (financiële) gevolgen daarvan, die bovendien moeilijk te verzekeren zijn. Bij de grote evenementen liggen de contracten veelal voor meerdere jaren vast, maar dat het sportjaar 2021 een grote invloed zal hebben op de verhouding tussen rechtenhouders en mediabedrijven en sponsors staat voor mij vast.

In de Andere Tijden Sport-uitzending van 2041 zal ongetwijfeld nog nauwkeuriger worden gereconstrueerd wat de impact van het sportjaar 2021 zal zijn geweest.

De podcast van de uitzending van BNR Zakendoen Sport en Geld onder leiding van Thomas van Zijl met Marcel Beerthuizen kun je beluisteren via deze link.

Over nieuwe financieringsmodellen

De gevolgen van Covid-19 hebben voor een schreeuwende behoefte aan geld in de sportwereld gezorgd. Aan de andere kant is er meer geld dan ooit van allerlei investeringsvehikels, die steeds vaker hun ogen op de sportwereld laten vallen, omdat er op allerlei manieren nog groei mogelijk is. Uitzendrechten, collectief of individueel, en talent (de atleten) dienen vaak als onderpand, want uiteraard willen investeerders zekerheid voor het geld dat ze inzetten.

Bekende investeringsmaatschappijen als Silverlake & Partners, KKR en CVC Capital en banken als het Japanse SoftBank zie je in allerlei sporten opduiken. Ondanks de enorme budgetten die er beschikbaar zijn, is er ook huiver of zelfs wantrouwen bij partijen. Dat is onder meer gevoed door het mislukte Super League initiatief, waarbij de rol van investeerders dominant en ondoordacht was. Ook de veelal lange termijncontracten (soms van 20 of 30 jaar met als onderpand uitzendrechten) hebben een te lange, niet overzienbare horizon waardoor partijen afhaken, zie de huidige discussie die La Liga met Real Madrid en FC Barcelona voert. Deze clubs vinden de verkoop van 10% van de uitzendrechten aan CVC Capital voor $ 1,25 miljard voor een periode van 30 jaar veel te lang. Het zou hen kunnen beperken in het uitventen van hun individuele rechten. De enorm snelheid van technologische en maatschappelijke ontwikkelingen maken het onmogelijk om in te schatten of dit een goede deal is, vandaar dat de twee Spaanse topclubs de deal willen blokkeren. In de grote sportcompetities in de Verenigde Staten hebben allerlei restrictieve maatregelen ingevoerd om de macht van investeerders te beperken.

Een andere ontwikkeling is de vorm van factoring die in het voetbal steeds grotere vormen aanneemt door het bedrijf 23 Capital. Tegen een percentage van de totale som, staan zij garant voor de betaling van bijvoorbeeld transfersommen. 23 Capital is bijvoorbeeld betrokken geweest bij de transfer van Frenkie de Jong van Ajax naar Barcelona. De betaling aan Ajax is zeker gesteld en de Spaanse club kon die aankoop in termijnen betalen.

Nieuwe financieringsvormen met cryptovaluta, blockchain constructies en SPAC’s kwamen al eerder aan bod in BNR Zakendoen Sport & Geld. Op het gebied van cryptovaluta zijn er twee partijen die opvallen. In Nederland is dat het bedrijf Knaken.nl, een platform voor de handel in cryptocurrencies, dat in 2020 sponsor werd van Sparta en nu ook cryptocurrency partner van Ajax en Feyenoord is geworden.

Internationaal is er het bedrijf Socios.com, dat speciale tokens maakt voor de meer dan 40 sportorganisaties waarmee ze zich hebben verbonden zoals Juventus, Barcelona en PSG en maar ook met vechtsport- en Formule 1-teams. Dit bedrijf pakt door en zijn nu ook shirtsponsor geworden van Inter Milan en Valencia, voor bedragen van zo’n € 20 miljoen per jaar, volgens eigen zeggen om hun betrokkenheid bij het voetbal tot uitdrukking te brengen. Socios.com wordt gefinancierd door het bedrijf Chiliz met op de achtergrond Maltese investeerders uit de gokmarkt. Ze zeggen overigens dat hun businessmodel nu al enorm winstgevend is dat er geen extern geld nodig is voor hun investeringen. Er wordt met de nodige argwaan naar de ontwikkeling van dit bedrijf gekeken, achterdocht waarmee allerlei cryptovaluta te maken hebben. De toekomst zal uitmaken hoe financieel solide en stabiel dit model is.

In verschillende voetbal economieën zijn er voetbalclubs beursgenoteerd, in Nederland geldt dat voor Ajax. Het gaat om veel gevallen om zogenaamde volksaandelen, waarbij met name supporters wat aandelen kopen en er verder weinig met het fonds gebeurt. Veel professionele investeerders laten de beursgenoteerde voetbalbedrijven links liggen, maar het investeringsfonds MAPFRE AM Behavioral Fund ziet juist enorme kansen en investeert in beursgenoteerde voetbalclubs zoals Ajax en Olympique Lyonnais. Volgens MAPFRE mijden veel professionele investeerders de voetbalwereld omdat de psychologische druk te hoog is onder meer door de invloed van resultaten op het veld en blessures. MAPFRE investeert in allerlei industrieën en zien de voetbalwereld als een ondergewaardeerde sector waar nog genoeg winst te behalen is. De clubs die zij selecteren moeten een sterk opleidingsinstituut hebben, verzekerd zijn van goed management, een trackrecord hebben op het gebied van het verkopen van spelers voor een hoge prijs en het kopen van nieuwe spelers tegen een lagere prijs en bij voorkeur ook het stadion in eigen beheer hebben. Dat geldt voor Olympique Lyonnais en de bestuurders van het fonds hebben ook veel vertrouwen in Ajax, ondanks dat de club de Johan Cruijff ArenA nog niet in eigen beheer heeft.

De geldnood bij Feyenoord is algemeen bekend en het management van de club onderzoekt en ontwikkelt allerlei nieuwe vormen van financiering. In juni lanceerde de clubs de Feyenoord Accelerator. De Rotterdamse club heeft goede ervaringen opgedaan met het bedrijf Verloning.nl. Dit is een joint partnership waarbij Feyenoord zichtbaarheid en toegang tot de database heeft ingebracht en het bedrijf een deel van de groei inbrengt die zij door de samenwerking met de voetbalclub hebben gerealiseerd. Deze ervaring heeft geresulteerd in de opzet van Feyenoord Accelerator waarbij Feyenoord specifieke rechten inbrengt en scale-ups een deel van hun groei of een aandelenpercentage inbrengen. Zeker voor bedrijven die na een autonome groei een volgende stap moeten maken kan dit interessant zijn, bijvoorbeeld op het terrein van naamsbekendheid, het versterken van het merk, lead generation onder de honderden zakenrelaties van Feyenoord en het werven van personeel. De eerdergenoemde samenwerking met Knaken.nl is ook gebaseerd op de gedachte van Feyenoord Accelerator.

Deze ontwikkelingen zijn niet een tijdelijke trend maar zullen we blijven terugzien. De sport is onverzadigbaar als het om geld gaat en de ontwikkelingen in de sportwereld zorgen voor verdere groei. Het onstaan van nieuwe financieringsmodellen is geen hype maar een logische ontwikkeling die in de komende jaren verder zal evolueren.

De podcast van de uitzending van BNR Zakendoen Sport & Geld van 11 augustus 2021 met Paul van Liempt en Marcel Beerthuizen kun je terugluisteren via deze link. Hier vind je alle uitzendingen van BNR Zakendoen #sporteconomie.

Over oude en nieuwe helden

Na een kort intermezzo over de aanstelling van Louis van Gaal als bondscoach van het Nederlands Elftal ging de uitzending van BNR Zakendoen Sport & Geld met Paul van Liempt en Marcel Beerthuizen over oude en nieuwe (sport)helden.

Het lijkt erop dat de Spelen van 2021 voor een aantal atleten een jaar te laat kwam, maar dat voor een andere groep atleten (wielrennen, atletiek, roeien) dat extra jaar voor nog meer inhoud en zelfvertrouwen heeft gezorgd. Met name de prestaties op de atletiekbaan en -weg zijn ongekend . Halverwege de tweede week van de Spelen van Tokio staat TeamNL er goed voor, al lijkt het erop dat het record aantal gouden medailles (12 in Sydney 2000) niet meer gebroken gaat worden. Hoe dan ook, de Nederlandse Olympische sport levert een geweldige prestatie op het allergrootste sportpodium van de wereld.

Het is jammer dat Nederland zo slecht bekend is met de ploeg van bijna 300 atleten. Een grotere bekendheid van de sporters zorgt voor meer betrokkenheid en een grotere aantrekkingskracht op publiek, media en commercie. NOC*NSF en de sportbonden zouden veel meer energie een aandacht moeten steken in het vermarkten van de atleten, dat komt de sport en de atleten ten goede. Er zijn genoeg verhalen te vertellen, maar dat gebeurt pas als er iets goed of volledig fout is gegaan. De verhalen die na deze Spelen vooral zullen blijven hangen zijn die van Niek Kimmann, Sifan Hassan en Annemieke van Vleuten (2x), evenals het ‘plankje’ van Mathieu van der Poel.

Iedere twee jaar komt de vraag voorbij of Olympische gouden medaille winnaars miljonair worden van hun prestatie. Voor de meeste sporters is dat niet weggelegd, het is vooral afhankelijk van de sport waarin je presteert. Roeiers zullen zich vooral moeten richten op hun maatschappelijke carriere en dat geldt voor de meeste Olympiërs.

Maar iemand als Niek Kimmann heeft de mogelijkheid om ook na zijn topsport-carrière een bovenmodaal inkomen te halen uit het presentatie- en lezingencircuit (mits hij daar zin in heeft uiteraard).

De podcast van de uitzending met Paul van Liempt en Marcel Beerthuizen kun je hier terugluisteren.

Over de onvoorspelbaarheid van sport

In de uitzending van BNR Zakendoen Sport & Geld ging het vorige week over de enorme medaille-oogst die data- en statistieken-deskundigen toekenden aan TeamNL. De eerste week van de Olympische Spelen verliep rampzalig voor TeamNL, maar op de dag van de uitzending, woensdag 28 juli 2021, werd een een nieuw record gerealiseerd van acht medailles op één dag:: twee keer goud, drie keer zilver en drie keer brons. Daarmee werd het record van 1928 (!) verbroken. Volgens de experts kan het record van Sydney (25 medailles) nog steeds worden gebroken.

Het tekent de onvoorspelbaarheid van sport en dat vormt de grootste aantrekkingskracht op het publiek, sponsors en uitzendorganisaties. De eerste week van TeamNL was vol van tegenvallende resultaten en miscommunicatie. Een recorddag heeft zonder twijfel invloed op de sfeer binnen TeamNL. In Sydney wonnen Nederlanders bijna iedere dag een medaille en dat gaf binnen de toenmalige atleten het gevoel van dat wil en dat kan ook.

Het zijn vooral de verhalen van de onverwachte winnaars en verliezers die beklijven en die sporters jarenlang als een soort stempel met zich meedragen. Mediaorganisaties, de partijen die de beelden van de Spelen uitzenden en ook de schrijvende pers haken dankbaar in op die verhalen.

Voor sponsors is winst en verlies onderdeel van het beleid. Ook als een atleet van programma veranderd (zoals Dafne Schippers dat bijvoorbeeld deed), zullen sponsors zich daar (publiekelijk) nooit over uitlaten. Het is niet aan hen om zich te bemoeien met hetgeen zich op het sportveld afspeelt. In de evaluatie van de samenwerking zullen dit soort zaken wel bepalen of een partnership zal worden gecontinueerd.

De podcast van de uitzending van BNR Zakendoen ‘Sport & Geld’ onder leiding van Thomas van Zijl met Zakenpartner Jacqueline Smit en Marcel Beerthuizen kun je terugluisteren via deze link.