In heel Nederland zie je allerlei spontane initiatieven ontstaan om antwoord te geven op de uitdagingen waar het coronavirus ons voor stelt. Heel Nederland? Nee, er is een kleine gemeenschap waar men lekker over elkaar heen blijft buitelen en zelfs nu de eigen belangen blijven prevaleren: de Eredivisie.
Hoe komt dat? Is een combinatie van eigen belang en het spel om de macht (en het geld) het simpele antwoord op die vraag? In ieder geval is er weinig saamhorigheid onder de clubs. Het grote verloop onder directeuren helpt niet mee. Dan zijn er nog voorzitters die normaal gesproken toezicht op afstand moeten houden maar die al te graag hun stem willen laten horen en zich mengen in het debat.
Ook nu weer komt overduidelijk naar voren dat de governance van de Eredivisie zwakke plekken bevat. De clubs zijn verenigd in de Eredivisie CV, die vooral over media, marketing en algemene aangelegenheden gaat. De KNVB is de organisator van de competitie die met name zorgt voor de competitie-indeling, arbitrage, tuchtrechtspraak en die de contacten met de UEFA en FIFA onderhoudt. In de RvC van Eredivisie CV zitten vertegenwoordigers die een verleden of een functie bij een club hebben. Het zorgt van een web van belangen en achterdocht die daadkrachtige besluitvorming in de weg staat.
Dat is een slechte zaak. Juist nu is daadkrachtig ingrijpen vereist om te zorgen voor continuïteit van een bedrijfstak die enorm onder druk staat. Bovendien wordt de reputatie van de belangrijkste sportcompetitie van ons land beschadigd. Die-hard fans zullen niet zo snel afhaken. Mensen in de periferie van het voetbal kijken vol verwondering hoe deze professionele bedrijfstak zich presenteert: als amateurs. Het is bevestiging van wat de niet-fans altijd al vonden: het gaat alleen maar om de poen, ‘ze’ verdienen te veel, bestuurders zijn niet aangesloten op de realiteit, voetbal kost de maatschappij en de belastingbetaler te veel geld. Voor minder subtiele argumenten verwijs ik graag naar Twitter…
Wat al veel zou schelen is als er één gezicht, één woordvoerder namens de Eredivisie zou optreden. Die doet het woord, de rest houdt zijn mond, in het belang van het voetbal. Dit was overigens onderling afgesproken in de vele conference calls, maar aangezien er gebrek aan respect is en er geen sanctiemogelijkheden zijn, werd die afspraak meteen al met voeten getreden.
Gisteren (7 april) heeft het betaalde voetbal het gezamenlijke besluit genomen om de competitie uit te spelen, mits de regering en het RIVM dat toelaten. Vraag is dan nog, als dat überhaupt al wordt toegestaan, of dat met publiek zal zijn. Dat laatste lijkt niet erg waarschijnlijk. Dan zijn er nog complexe onderwerpen als aflopende contracten met spelers, sponsors en uitzendorganisaties en andere aspecten zoals transfers en burgemeesters die lokaal toestemming moeten verlenen. Als iedereen zijn stellingen betrekt, is het uitspelen van de competitie een onbegonnen zaak.
Nog groter dan de uitdaging om dit seizoen tot een goed einde te brengen, is de organisatie van het aankomende seizoen. Voetbalclubs zijn in grote mate afhankelijk van de sponsoring van het MKB. Daar komen de marketingbudgetten enorm onder druk te staan; bedrijven zullen omvallen en veel sponsors zullen afhaken. Kaartverkoop is ook een belangrijke bron van inkomsten voor een voetbalclub. Maar hoe zal de seizoenkaarthouder reageren op een nieuwe aanbieding? Wil hij nog wel naar het stadion, heeft hij daar het geld nog wel voor (over)? Transfersommen zullen lager uitvallen dan eerder dit jaar gepland. Minder opbrengsten betekent dat op alle fronten moeten worden bezuinigd. Nationale en lokale overheden zullen de komende maanden/jaren andere prioriteiten stellen dan het redden van een voetbalclub. De kans is groot dat er clubs omvallen.
Is alles dan verloren? Natuurlijk niet, Eredivisie voetbal blijft Ons Voetbal, maar clubs zullen slim en creatief moeten zijn om een gezonde toekomst te waarborgen. Het vraagt om herbezinning van je positionering. Waar wil je als club voor staan, wat wil je voor je directe omgeving betekenen? Eredivisie business is voor 16 clubs uitsluitend local business.
Clubs moeten nieuwe commerciële proposities ontwikkelen, die veel meer dan voorheen worden gedreven door conversie (pay-per-performance) om het daarmee aantrekkelijk te maken voor bedrijven. Clubs zullen zich meer dan ooit moeten concentreren op het versterken van de band met de fans, om hen te verleiden tot de aankoop van producten op het terrein van hospitality, content en merchandising. De rol van de coach en de spelers is daarbij van belang, die moeten dichterbij komen en ‘aanraakbaar‘ worden. Voorlopig figuurlijk (virtueel), later ook weer letterlijk.
Naast de individuele opdracht die iedere onderneming heeft om voor zijn continuïteit te zorgen, dus ook een voetbalbedrijf, is juist in het voetbal solidariteit van levensbelang. Althans, als je voldoende tegenstanders wilt overhouden. Solidariteit gaat over elkaar sterk houden en sterker maken. Solidariteit wordt ook vertaald in geld. Dat moet komen uit een meer gelijkwaardige verdeling van middelen, al is het maar voor een bepaalde periode. Clubs die meedoen aan internationale competities zullen een deel van hun inkomsten moeten inbrengen in een solidariteitsfonds. AZ heeft daar al een voorstel voor gedaan en ook Ajax staat er voor open om een bijdrage te leveren.
De corona-pandemie en de recessie zullen ervoor zorgen dat allerlei conventies worden doorbroken en er nieuwe structuren zullen ontstaan. Ook de conservatieve, complexe voetbalwereld zal daar niet aan kunnen ontkomen.
De uitzending met Thomas van Zijl en Zakenpartner Jacqueline Smit kun je hier terugluisteren.